Leczenie zespołu stresu pourazowego opiera się o terapie psychologiczną, czyli cykliczne spotkanie ze specjalistą, nastawione na zmianę negatywnych myśli i przekonań. W niektórych przypadkach niezbędne jest wdrożenie farmakoterapii, w tym leków na depresję. Warto stosować także techniki relaksacyjne, w tym wizualizację. Zespół stresu pourazowego Zarówno zespół stresu pourazowego, jak i ostra reakcja na stres (acute stress dis order – ASD), będąca etiologicznie związana z PTSD, stanowią zaburzenia, które diagnozowane są wyłącznie po zadziałaniu na organizm czynnika zewnętrznego (Dąbkowska 2007). Są definiowane przez przyczynową obecność Zespół stresu pourazowego (PTSD) – skuteczne leczenie. Przyczyny, objawy, leczenie online. Porada specjalisty, w zespole stresu pourazowego, nawet w 15 minut! Iwona Radaczyńska. psycholog, psycholog kliniczny, seksuolog. Konsultacja seksuologiczna online zmień. 179 zł. Michał Bagiński. Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne, które może zostać spowodowane przez traumatyczne wydarzenie. Często ludzie, którzy przeżyli traumatyczne wydarzenia, doświadczają nieprzyjemnych emocji, myśli i wspomnień. Większość z nich z czasem czuje się jednak coraz lepiej. Zobacz Złożony zespół stresu pourazowego Arielle Schwartz w najniższych cenach na Allegro.pl. Najwięcej ofert w jednym miejscu. Radość zakupów i 100% bezpieczeństwa dla każdej transakcji. 00:00 - Wstęp00:18 - Co to jest zespół stresu pourazowego? Co oznacza skrót PTSD? 00:50 - Co może wywołać PTSD? 02:00 - Czym są zaburzenia adaptacyjne? 03:53 Abstract. Introduction: Given the increasing availability and use of cannabis among individuals with post-traumatic stress disorder (PTSD) and the addition of PTSD as an eligible diagnosis in several U.S. medical cannabis programs, the efficacy of dispensary-obtained cannabis needs to be thoroughly examined. Przemoc domowa może powodować zespół stresu pourazowego (PTSD) 5 minut. Przemoc domowa zwykle ma miejsce w zamkniętym otoczeniu, czyli w domu. Ten rodzaj przemocy zawiera więc paradoks: występuje w miejscu, w którym jednostka powinna czuć się bezpiecznie. Mówimy o jego konsekwencjach, skupiając się na jednym: stresie pourazowym. Pacjent był narażony na stresujące wydarzenie lub sytuację (oddziałujące krótko- lub długotrwale) o cechach wyjątkowo zagrażających lub katastroficznych, które mogłoby spowodować przenikliwe odczuwanie cierpienia u niemal każdego. Występuje uporczywe przypominanie sobie lub Na zespół stresu pourazowego (PTSD) cierpi około 10% osób biorących udział w wypadku komunikacyjnym, prawie połowa ofiar gwałtu i niemal 50% osób, które doświadczyły wojny. Nie jest to więc automatyczna reakcja na zagrażające, silnie stresujące wydarzenie- nie wszyscy którzy doświadczyli traumy wykazują objawy zespołu stresu RNGD. Zespół stresu pourazowego to problem, z jakim spotykają się osoby, które doświadczyły traumatycznych przejść. Mówimy o nim, gdy pokonanie wspomnień przekracza możliwości psychiczne człowieka. Czym jest zespół stresu pourazowego, jak go rozpoznać, leczyć i jak sobie z nim radzić? Ten przewodnik odpowie na te i inne ważne pytania. Zapisz się na bezpłatną konsultację psychologiczną Co to jest zespół stresu pourazowego (PTSD)? Zespół stresu pourazowego nazywany również z ang. PTSD (Posttraumatic Stress Disorder) to rodzaj lękowych zaburzeń psychicznych, które powstają na skutek skrajnie stresujących sytuacji, często w obliczu przeżywanej traumy, z którą dana osoba nie potrafi sobie poradzić. Gdy trauma przekracza ludzką umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych może pojawić się zespół stresu pourazowego. Wydarzenia, które mogą się przyczynić do powstania PTSD to różnego rodzaju wypadki, katastrofy, wojny, choroby, gwałt, przemoc psychiczna czy nagła śmierć bliskiej osoby. Wśród traumatyzujących zdarzeń prowadzących do pojawienia się zespołu stresu pourazowego u mężczyzn wymienia się: gwałt, przeżycia wojenne, porzucenie w okresie dzieciństwa czy fizyczne znęcanie doświadczone w dzieciństwie. U kobiet są to: gwałt, molestowanie seksualne, napaść i podobnie jak u mężczyzn znęcanie fizyczne doświadczone w dzieciństwie. Problem ten może dotyczyć także pewnych grup zawodowych – żołnierzy, którzy brali udział w misjach czy korespondentów wojennych. Czasami mówi się, że „czas leczy rany” lub „co cię nie zabije, to cię wzmocni” i rzeczywiście każdy z nas ma moc samouzdrawiania swojego umysłu. Powrót do dobrostanu psychicznego zazwyczaj wygląda czasowo podobnie jak powrót do sprawności po urazach fizycznych. Trudne wydarzenia mogą nas wzmocnić, ale również mogą mieć drastyczne skutki dla naszej psychiki. Jednym z nich może być zespół stresu pourazowego. Jak rozpoznać PTSD, czyli objawy zespołu stresu pourazowego PTSD nie zawsze pojawia się bezpośrednio po traumatycznym zajściu, czasami objawy pojawiają się po okresie tzw. uśpienia, czyli po kilku tygodniach, miesiącach, a nawet latach. Wśród objawów charakterystycznych dla PTSD wyróżnia się trzy grupy. 1. Powracające wspomnienia Powracające wspomnienia z traumatycznego zajścia lub tzw. przebłyski, czyli sceny z zaistniałej sytuacji, które dają odczucie, jakby wydarzały się ponownie, koszmary senne związane z przeżytą traumą. 2. Unikanie miejsc, osób, sytuacji przypominających o traumatycznym wydarzeniu Osoba zgwałcona może mieć lęk przed kontaktami seksualnymi, wyolbrzymione reakcje lękowe czy trudności w tworzeniu bliższej relacji z partnerem, a także amnezję dotyczącą niektórych faktów związanych z traumatycznym wydarzeniem. Unikanie jest typowym sposobem radzenia sobie z lękiem, który powoduje, że poziom lęku spada, niestety spada również samoocena. Unikanie prowadzi do tego, że chory nie próbuje przepracować swoich lęków, a tym samym pokonać ich. Usilne wypieranie myśli powoduje, że często wracają one z jeszcze większą siłą i krążą wokół traumatycznego wydarzenia. Zamiast żyć dalej chory tkwi w przeszłości zablokowany trudnymi wspomnieniami i nie potrafi od nich uciec. Lęk przed sytuacją, która przywołuje przykre wspomnienia powoduje także, że zachowujemy się inaczej niż zwykle, nie zawsze tak jakbyśmy tego chcieli. Bywa, że lęk ten jest paraliżujący, obezwładniający. 3. Przewlekłe objawy fizjologiczne Zaliczamy do nich: nadpobudliwość, drażliwość, bezsenność lub zbyt długie spanie, duże napięcie spowodowane nieustannym lękiem, poczucie zmęczenia i wyczerpania, izolacja, bezradność. Inne objawy Jednym z objawów zespołu stresu pourazowego może być również depresja czy skłonność do nadużywania substancji psychoaktywnych, które pomagają odciąć się od emocji lub stłumić je. Mogą pojawiać się również myśli samobójcze. Osoby z PTSD żyją przeszłością z czarną wizją przyszłości. Nie wierzą, że może je jeszcze spotkać coś dobrego z czego będą potrafiły się cieszyć. Chorzy z zespołem stresu pourazowego bywają drażliwi, mogą mieć częste wybuchy gniewu czy trudności z koncentracją doświadczają również innych – społecznych konsekwencji swojej choroby. Przekładają się one na kłopoty w pracy czy w związkach rodzinnych. Osoby z PTSD często zostają bezrobotne, doświadczają rozpadu rodziny, mają problemy z kontaktami interpersonalnymi, ponieważ nie znajdują zrozumienia wśród bliskich, którzy nie przeżyli tego, co oni. Często powstaje w nich negatywne postrzeganie świata, które zaburza prawidłowe funkcjonowanie. Tracą poczucie bezpieczeństwa, wiarę w świat i ludzi, jak również wiarę we własne siły, możliwości i umiejętności. Tym samym u chorego kształtuje się negatywne podejście do życia. Jednym ze sposobów, który pozwala im uniknąć przykrych wspomnień jest również chłód i obojętność wobec innych ludzi czy nie okazywanie uczuć. Osoby z zespołem stresu pourazowego mogą czuć się wyobcowane, unikać wykonywania istotnych czynności czy mieć poczucie tzw. zamkniętej przyszłości. Zespół stresu pourazowego często ma charakter zmienny, co oznacza, że symptomy mogą okresowo nasilać się lub łagodzić. W większości przypadków objawy ustępują lub łagodnieją w ciągu roku po przeżyciu, gdy się tak nie dzieje i PTSD utrzymuje się przez kilka lat, może to prowadzić do trwałych zmian w osobowości. Zdarza się również tak, że łagodne objawy pozostają na całe życie. Niektóre objawy zespołu stresu pourazowego mogą być podobne do tych, których doświadczamy jako zwykłą reakcję na stres. Kryterium odróżniającym jest tu czas. Zespół stresu pourazowego (PTSD) trwa znacznie dłużej (objawy utrzymują się minimum miesiąc) i nie zawsze pojawiają się bezpośrednio po zaistniałej sytuacji. Ile osób cierpni na zespół stresu pourazowego (PTSD)? Zespół stresu pourazowego (PTSD) rozwija się u 10-20% osób po traumatycznym przeżyciu, a jej prawdopodobieństwo rośnie wraz z ciężkością przeżyć związanych z traumą. W około 30% przypadków osób nie leczonych objawy ustępują samoistnie. W około 40% przypadków utrzymują się objawy łagodne, w ok. 20% o umiarkowanym nasileniu, a u około 10% objawy nie łagodnieją lub nasilają się z upływem czasu. Zespół stresu pourazowego znacznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Należy pamiętać o tym, że im dłużej PTSD trwa, tym większe prawdopodobieństwo, że nie minie samoistnie. Dlatego ważna jest wczesna interwencja. Objawy nerwicy Czynniki sprzyjające zachorowaniu U znacznej części osób, które doświadczyły ciężkiego przeżycia, zespół stresu pourazowego (PTSD) nie wystąpi. Są jednak pewne czynniki, które sprzyjają powstawaniu PTSD. Na jego wystąpienie szczególnie narażone są osoby, które: podczas traumatycznego zajścia doświadczyły silnych obrażeń ciała,doświadczyły ataku paniki,mają traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,nie mają wsparcia ze strony najbliższych osób,miały wcześniejsze zaburzenia psychiczne,mają uwarunkowania genetyczne,są w młodym wieku. Metody leczenia Nie ma jednego skutecznego sposobu leczenia PTSD. Z badań wynika, że najlepsze efekty uzyskuje się poprzez terapię poznawczo-behawioralną opartą głównie na rozmowie z pacjentem, w której wykorzystuje się różne techniki. Celem tej metody jest zmiana zachowania pacjenta, aby przestał on unikać kontaktu z sytuacjami, miejscami, bodźcami, które przywołują traumatyczne wydarzenia. Dla skuteczności terapii nie bez znaczenia jest czas, jaki minął od momentu traumatycznego wydarzenia. Ważne jest, aby pacjent zgłosił się na terapię przed upływem 2 lat od zdarzenia, wtedy może dać ona najlepsze efekty. Po tym czasie może dojść do trwałych zmian osobowości, co czasami uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Terapię poprzedza psychologiczna i psychiatryczna diagnoza, aby rozpoznać czy pojawiające się zaburzenia są efektem PTSD. Terapeuta ustala, co jest problemem, jakie są reakcje pacjenta, jak postrzega on samego siebie i jakie myśli towarzyszą jego lękom. Gdy zespołowi stresu pourazowego towarzyszy depresja wówczas leczenie trzeba ukierunkować również na nią. Depresji z kolei może towarzyszyć fobia społeczna czy skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne, co może być dla chorego jednym ze swoistych sposobów na samoleczenie czy też formą „znieczulenia”. Rodzaje terapii Wśród stosowanych form terapii wyróżniamy – Terapię ekspozycyjną, która jest jedną z technik terapii behawioralnej. Polega ona na poddawaniu pacjenta konfrontacji z traumatycznym bodźcem przy wsparciu specjalisty. Odbywa się to stopniowo, aż do momentu, gdy lęk ustąpi. Pacjent ma zapewnione bezpieczne i kontrolowane środowisko. – Inną stosowaną metodą jest EMDR, czyli „odwrażliwianie i przetwarzanie za pomocą ruchów gałek ocznych”. Twórczyni tej metody Francine Shapiro odkryła, że szybkie i powtarzające się ruchy gałek ocznych wpływają znacząco na obniżenie poziomu lęku u osób, które przeżyły bardzo silny stres. Czasem stosuje się inny rodzaj dwustronnej stymulacji, jak np. koncentracja na stukaniu palcami. Śledzenie oczyma ruchów ręki powoduje naprzemienną stymulację obu półkul mózgu. Przyjmuje się, że EMDR działa dzięki naprzemiennej stymulacji. Emocje przetwarzane są przede wszystkim w prawej półkuli, a logiczne związki oraz język w lewej. Podczas traumatycznego przeżycia następuje blokada emocji, ich przewodzenia i przetwarzania. Dzięki naprzemiennej stymulacji EMDR wspomaga przewodzenie i przetwarzanie emocji w mózgu. Celem tej metody jest zmiana sposobu myślenia o traumatycznym wspomnieniu i zmiana napięcia emocjonalnego, jakie ono wywołuje. Ludziom, którzy doświadczyli traumy, brakuje często słów, żeby adekwatnie wyrazić swoje uczucia i przeżycia. Zazwyczaj centrum mowy jest u nich mało aktywne. Po sesji EMDR wzrasta wyraźnie aktywność tych rejonów mózgu i wielu pacjentów potrafi po raz pierwszy znaleźć adekwatne słowa, aby otworzyć się i opowiedzieć o tym, co przeżyli. – Odczulanie pacjenta to kolejna wykorzystywana metoda, która polega na wprowadzeniu go w stan relaksacji i skonfrontowaniu z bodźcem wywołującym lęk. Najlepsze sposoby na lęk przed pracą Podczas terapii pacjenci często pracują również sami w domu, w codziennym życiu stawiają czoła swoim lękom i w ten sposób weryfikują swoje negatywne przekonania. Farmakoterapia Czasem do walki z zespołem stresu pourazowego wykorzystywana jest również farmakoterapia, jako leczenie uzupełniające, które ma pomóc zwalczyć niektóre objawy. Zazwyczaj wykorzystuje się leki przeciwdepresyjne, które mają działanie przeciwlękowe i poprawiające nastrój, czasem leki nasenne lub rzadziej przeciwpadaczkowe. Jednak stosowanie leków syntetycznych może mieć wiele skutków ubocznych i potrafi przynosić więcej szkody niż korzyści. Leki te bywają uzależniające i mogą wchodzić w interakcje z innymi przyjmowanymi medykamentami, a ich dłuższe stosowanie może obciążać organizm. Łagodniejszą postacią leków są leki ziołowe. Znajdziemy wśród nich: – korzeń kozłka lekarskiego, który najlepiej zażywać przed snem, gdyż osłabia on koncentrację, – walerianę, która może działać przeciwlękowo i przeciwdepresyjnie, – melisę lekarską, która pomaga wyciszyć się i rozluźnić, – ziele męczennicy cielistej, które ma działanie uspokajające, – szyszki chmielu zwyczajnego działają uspokajająco i nasennie, – kwiat lawendy lekarskiej również ma działanie uspokajające, tonizujące i sprawdza się przy zaburzeniach lękowych, – kwiatostan lipy ma między innymi działanie relaksacyjne, – ziele serdecznika wykazuje działanie relaksujące i przeciwlękowe, – ziele dziurawca oprócz wspomagania w trawieniu, ma działanie przeciwdepresyjne i stosowane jest jako lek na nerwicę. Pamiętajmy, że choć leki ziołowe są bezpieczniejsze, również zaleca się ostrożne ich zażywanie i informowanie lekarza o ich stosowaniu, gdyż mogą one wchodzić w interakcje z innymi medykamentami. Zioła na nerwicę – praktyczny przegląd Jak sobie pomóc samemu? Wsparcie W walce ze skutkami stresu pourazowego ogromną rolę odgrywa wsparcie bliskich osób. Niestety często trudno nam unieść własne problemy, dlatego zdarza się, że znajomi odsuwają się od osób z PTSD ponieważ nie potrafią lub nie wiedzą jak mogą im pomóc. Osoby żyjące w otoczeniu chorych na zespół stresu pourazowego lub rodzina również mogą mieć trudność z uniesieniem skutków przeżytej traumy. Wielu z nich nie potrafi pomóc choremu, choć rodzina i jej wsparcie może odegrać ogromną rolę w terapii chorego z zespołem stresu pourazowego i walce ze skutkami traumy. Aby nie doszło do izolacji od przyjaciół i rodziny może ona poprosić ich, aby nie poruszali tematu, nie okazywali przesadnego współczucia, nie roztrząsali całej sytuacji. Pocieszanie również nie jest najlepszym sposobem komunikacji, warto odczytywać sygnały, które wysyła osoba z PTSD i odpowiadać na jej potrzeby, gdy np. chce rozmawiać lub potrzebuje czasu, aby przeżyć swoistą żałobę. Relaksacja Walcząc z zespołem stresu pourazowego warto poznać różne techniki relaksacyjne, gdyż one najlepiej pokonują stres i pomagają w pokonywaniu złych myśli. Dzięki relaksowi mózg może zostać wprowadzony w stan świadomego wyłączenia aktywności myślenia. Najlepsze techniki i ćwiczenia relaksacyjne Aktywność fizyczna W walce z PTSD ogromną rolę może odegrać aktywność fizyczna, która podobnie jak relaksacja pomaga zredukować stres, oderwać myśli i rozluźnić organizm. Długotrwały stres pogarsza nasze samopoczucie i odporność, a ruch, zwłaszcza na świeżym powietrzu, pomaga w poprawie naszego funkcjonowania. Jak pokonać lęk? Gdzie szukać pomocy? Wiele osób nie wie, że istnieje coś takiego jak zespół stresu pourazowego i nie szuka pomocy, a swoje problemy wiąże z pogarszającym się stanem zdrowia fizycznego lub psychicznego. PTSD bywa również traktowana przez pacjentów jako choroba wstydliwa, dlatego też wielu z nich nie zgłasza się do lekarza. W tym przypadku ważne jest tzw. „uważne czekanie”, które polega na samoobserwacji. Jeśli zaczynamy się czuć lepiej bez niczyjej pomocy, a objawy powoli ustępują to zazwyczaj nie jest konieczna pomoc specjalisty. Jeśli natomiast nie ma poprawy lub objawy nasilają się konieczna jest wizyta u terapeuty. Szukanie pomocy można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który skieruje nas do specjalisty lub udać się bezpośrednio do Poradni Zdrowia Psychicznego, psychiatry lub psychologa, który pomoże ocenić skalę problemu i wprowadzi odpowiednie leczenie. Wizyta u tych specjalistów nie wymaga skierowania. Często niezbędne jest tzw. przepracowanie trudnych emocji i problemów. Jak widać zespół stresu pourazowego to bardzo złożone schorzenie, które może mieć różne stopnie nasilenia i wiązać się z wieloma innymi zaburzeniami, jak choćby ze wspomnianą depresją. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja w sytuacji, gdy dostrzegamy, że objawy nie ustępują i nie wiemy, jak poradzić sobie bez pomocy specjalisty. Źródła Lewis i in., (2019), The epidemiology of trauma and post-traumatic stress disorder in a representative cohort of young people in England and Wales, Lancet Psychiatry; 2019; J. (2014). Posttraumatic stress disorder in adults: impact, comorbidity, risk factors, and treatment, Canadian journal of psychiatry. Revue canadienne de psychiatrie, 59(9), 460–467. X. R., Chen, Q. B., Wei, K., Tao, K. M., & Lu, Z. J. (2018). Posttraumatic stress disorder: from diagnosis to prevention, Military Medical Research, 5(1), 32. Lancaster, C. L., Teeters, J. B., Gros, D. F., & Back, S. E. (2016). Posttraumatic Stress Disorder: Overview of Evidence-Based Assessment and Treatment, Journal of clinical medicine, 5(11), 105. Strelau, J., (2002), Kwestionariusz PTSD – wersja czynnikowa (PTSD-C): konstrukcja narzędzia do diagnozy głównych wymiarów zespołu stresu pourazowego, Przegląd Psychologiczny, 2020, Tom 45, Nr 2, M., Polak, M., (2002), Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu wybranych zaburzeń lękowych: zespołu lęku napadowego i PTSD, Nowiny Psychologiczne, 2, A., Moreno-Alcázar, A., Treen, D., Cedrón, C., Colom, F., Pérez, V., & Amann, B. L. (2017). EMDR beyond PTSD: A Systematic Literature Review, Frontiers in psychology, 8, 1668. Polecane artykuły Zespół stresu pourazowego to stan zaburzenia psychicznego, który powstaje w następstwie silnych czynników stresogennych, najczęściej traumatycznej sytuacji. Może wystąpić na skutek przeżycia lub bycia świadkiem wydarzeń takich jak wojna, pożar, sytuacje związane z przemocą fizyczną i seksualną. Objawia się stanami lękowymi, depresją oraz otępieniem. W leczeniu stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, a gdy nie przynosi ona ukojenia, wprowadza się farmakoterapię. Spis treści: PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego - leczenie PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder, w skrócie PTSD), jest zaburzeniem psychicznym zaliczanym do grupy zaburzeń lękowych, powstającym w wyniku czynników stresogennych. Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 jest jedną z reakcji występujących w następstwie traumatycznego wydarzenia. Są to traumatyczne przeżycia, przede wszystkim związane ze stanem zagrożenia życia własnego lub kogoś bliskiego, narażeniem fizycznej albo psychicznej integralności (np. w czasie katastrof naturalnych, walk wojennych, ataków terrorystycznych, pożarów, przemocy seksualnej i fizycznej). Najczęściej są to sytuacje, których nie da się przewidzieć i nie można się na nie odpowiednio przygotować. Szacunkowo zakłada się, że PTSD może dotyczyć aż 6 procent światowej populacji. Zespół stresu pourazowego zwykle dotyka ofiar gwałtów, żołnierzy, uczestniczących w operacjach wojskowych. Wśród osób, które mogą doświadczyć takich trudności, są nie tylko bezpośrednie ofiary wydarzenia, ale także jego świadkowie. Prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia jest tym większe, im bardziej stresogenne było zdarzenie. U osób narażonych na traumatyczne sytuacje, mimo wcześniejszego przygotowania do radzenia sobie w momentach trudnych, może wystąpić zaburzenie stresu pourazowego jako reakcja na przeżytą traumę. Biorąc pod uwagę czas wystąpienia i trwania reakcji na doświadczone wydarzenie traumatyczne, można wyróżnić ostrą reakcję na stres (w klasyfikacji ICD-10 ang. acute stress reaction, ASR) oraz zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD). Ze względu na fakt, że przebieg zespołu stresu pourazowego jest zdeterminowany przez wiele czynników (np. od usposobienia charakterologicznego osoby zmagającej się z tym zaburzeniem lękowym.), jego objawy mogą się nasilać lub osłabiać z czasem. Z reguły po wdrożeniu indywidualnego programu leczenia dolegliwości u pacjenta ustępują, jednak zdarza się tak, że choroba trwa kilka lat, po których następuje trwała zmiana cech osobowości. PTSD składa się z szeregu charakterystycznych objawów psychiczno-emocjonalnych oraz fizycznych, mogących wystąpić bezpośrednio po wydarzeniu lub po jakimś czasie. Wśród najczęstszych symptomów zespołu stresu pourazowego wymienia się: męczące i niechciane wspomnienia, reminiscencje (ang. flashbacks) – są to żywe i dotkliwe wspomnienia związane z przebiegiem traumatycznej sytuacji, które występują niezależnie od nas; koszmary senne związane z traumatycznych wydarzeniem; izolowanie się od otoczenia; przygnębienie i strach; niezdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia); myśli samobójcze; unikanie sytuacji przywołujących wspomnienia związane z sytuacją, która spowodowała PTSD; niekontrolowane wybuchy gniewu; reakcje kompletnie nie na miejscu (nieadekwatne do sytuacji). Oprócz wymienionych objawów, organizm osoby z PTSD może wykazywać symptomy fizyczne spowodowane nadmiernym pobudzeniem układu wegetatywnego i są to: kołatanie serca; zaburzenia snu; podniesione ciśnienie tętnicze krwi; bóle głowy; brak apetytu, zgaga i mdłości; przyspieszony oddech. Osoby z zespołem stresu pourazowego często narażone są na inne towarzyszące zaburzenia psychiczne, np. depresję, obsesyjno-kompulsywne jedzenie czy lęk napadowy. Dowiedziono, że depresja pourazowa pojawia się u osób z PTSD nawet pięć razy częściej niż w ogólnej populacji. Warto pamiętać, że powtarzające się epizody mogą w konsekwencji doprowadzić do trwałych i poważnych zmian cech osobowości człowieka (tzw. złożony zespół stresu pourazowego). Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego jest bardzo zróżnicowany i ma indywidualny przebieg. Jednak zgodnie z założeniami i klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się PTSD: ostre, gdy czas trwania symptomów jest krótszy niż trzy miesiące; przewlekłe, jeśli czas trwania objawów wynosi trzy miesiące lub dłużej; z początkiem opóźnionym, jeżeli początek objawów następuje co najmniej sześć miesięcy po zadziałaniu stresora (traumatycznego przeżycia). Rozpoznanie PTSD wg. klasyfikacji ICD-10 i zgodnie z kryteriami objawowymi ma miejsce, gdy zostały one spełnione w ciągu sześciu miesięcy od zdarzenia urazowego, jednak dopuszcza się wyjątki. Gdy symptomy utrzymują się przez dłuższy czas, przewlekłe następstwo dewastującego stresu (pojawiające się po wielu latach od urazu) powinno być zakwalifikowane jako trwała zmiana osobowości. Zespół stresu pourazowego - leczenie W leczeniu PTSD wykorzystuje się złożoną terapię, polegającą na stosowaniu kilku grup leków oraz psychoterapii zarówno indywidualnej, jak i grupowej. Zdarzają się też przypadki, że objawy zespołu stresu pourazowego po jakimś czasie mijają same, jednak konsekwencje mogą być poważne, dlatego nie należy ich lekceważyć. Niepokojące objawy powinny być skonsultowane z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą. Diagnozę stawia się po przeprowadzonym z pacjentem wywiadzie, czasami też z osobami z jego bliskiego otoczenia. Skuteczną metodą leczenia PTSD jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która polega na oswajaniu wraz z pacjentem traumatycznych sytuacji i zinterpretowanie ich na nowo. Dodatkowo stosuje się też terapię ekspozycyjną, której celem jest redukcja lęku w procesie przywoływania w obecności terapeuty wspomnień drastycznego doświadczenia. Jeśli takie postępowanie nie przynosi oczekiwanych efektów, wykorzystuje się farmakoterapię. Wówczas lekarz przepisuje leki antydepresyjne, w szczególności selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Po właściwie przeprowadzonej psychoterapii większość chorych wraca do normalnego życia. Źródła: Tworus R., Stelmach M.; Zespół stresu pourazowego, czyli skomplikowana diagnostyka „żołnierskiego serca”, Psychiatria Po Dyplomie, 2015(02). Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Heitzman J.; Zaburzenia po stresie traumatycznym - praktyka kliniczna i opiniowanie, Psychiatria Po Dyplomie, 2010(7):5, 59-64. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. mgr Katarzyna Stefańska Absolwentka psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Centrum Medycznym ENEL-MED prowadzi konsultacje i psychoterapię indywidualną oraz grupową osób dorosłych przeżywających trudności emocjonalne lub borykających się ważnymi decyzjami osobistymi, problemami psychologicznymi związanymi z sytuacjami kryzysowymi (strata, zmiana w życiu lub w pracy). Zajmuje się osobami cierpiącymi na zaburzenia o charakterze lękowym i depresyjnym, terapią par, kryzysami w związku, terapią dla kobiet w ciąży i po stracie dziecka, psychoterapią osób z psychozami. Syndrom Stresu Pourazowego – Jako typowe objawy opisuje się obejmujące epizody powtarzającego się przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach lub w snach. Objawy te występują na tle uporczywie utrzymującego się poczucia odrętwienia i otępienia uczuciowego, odizolowania od innych ludzi, niereagowaniu na otoczenie, anhedonii oraz unikaniu działań i sytuacji, które mogłyby przypominać przeżyty uraz. Częste są obawy przed wspomnieniami przypominającymi pacjentowi uraz, prowadzące do ich unikania. Mogą pojawiać się ostre wybuchy strachu, paniki lub agresji, wyzwalane przez bodźce powodujące nagłe przypomnienie sobie sytuacji urazowej. Zazwyczaj występuje stan nadmiernego pobudzenia układu autonomicznego ze wzmożonym stanem czuwania, wzmożonym odruchem orientacyjnym oraz bezsennością. Z powyższymi objawami i oznakami często współwystępują lęk i depresja, a także towarzyszące temu myśli samobójcze. Początek zaburzenia następuje nie bezpośrednio po urazie, ale po okresie utajenia, który może trwać nawet do kilku miesięcy, rzadko natomiast przekracza pół roku. U pewnego odsetka osób zaburzenie może mieć przebieg przewlekły, wieloletni, z przejściem w trwałą zmianę osobowości. Czynniki predysponujące ( określone cechy osobowości, uprzednie dekompensacje nerwicowe) mogą obniżać próg reakcji lub zaostrzyć przebieg zaburzeń. Opisywane powyżej objawy PTSD można pogrupować w czterech kategoriach: Nadmiernego pobudzenia, stanu ciągłej gotowości — uczucia jakby niebezpieczeństwo miało w każdej chwili powrócić; stan ten objawia się przyspieszonym rytmem serca oraz podwyższonym ciśnieniu tętniczym, potliwością, niepokojem, wrażliwością lub obojętnością na bodźce oraz reagowaniem nieproporcjonalnym lękiem i czujnym snem. Przeżywania katastrofy w snach i nawracających wspomnieniach — towarzyszące im emocje mogą dorównywać tym, które dana osoba odczuwała w chwili tragedii. Zawężenia spostrzegania i zachowania — stan odrętwienia, odizolowania od emocji, częściowe znieczulenie lub utrata poszczególnych wrażeń, zobojętnienie emocjonalne i bierność. Poczucia winy ocalałego — uczucie bycia winnym wobec tych, którzy nie przeżyli, rozmyślanie o swojej bezradności, o tym, że można było pomóc, zapobiec tragedii, przeżywanie winy z powodu odruchowego ratowania własnego życia. W klasyfikacji DSM-IV wyodrębniono zespół, który opisano jako complex PTSD, czyli złożony zespół stresu pourazowego lub inaczej disorders of extreme stress not otherwise specified (DESNOS). Są to bliżej nieokreślone zaburzenia w następstwie ekstremalnego stresu, który obejmuje: zmiany w zakresie regulacji impulsów afektywnych, wraz z trudnościami dotyczącymi modulacji złości i zachowań autodestrukcyjnych; zmiany w zakresie możliwości koncentracji i świadomości, prowadzące do amnezji oraz występowania epizodów dysocjacyjnych i depersonalizacyjnych; zmiany w zakresie autopercepcji, takie jak chroniczne poczucie wstydu; zmiany w zakresie relacji z innymi ludźmi, takie jak niezdolność do zaufania komuś czy niezdolność do bliższych związków emocjonalnych; somatyzacja problemów emocjonalnych; zmiany w systemach znaczeniowych. Zespół stresu pourazowego zaburza życie osób nim dotkniętych i znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Ponieważ jest to zaburzenie psychobiologiczne, ofiary traumatycznych zdarzeń nie przenoszą je do historii swojej pamięci, tylko odtwarzają co jakiś czas w umyśle oraz w przeżywaniu doznając różnych somatycznych objawów, często dokładnie takich jak w sytuacji traumy np. oblanie zimnym potem, kołatanie serca, drętwienie kończyn lub ogólne znieruchomienie. Obecnie badania wskazują, że u około 20% osób które doświadczyły traumatycznego zdarzenia będą zmagały się z PTSD (Breslau, Davis, Anderski, Peterson, 1991; Elliott, 1997; Kulka i in., 1990). Generalnie według współczesnej definicji uznaje się że PTSD może rozwinąć się u jednostki w reakcji na trzy rodzaje zdarzeń: 1) wypadki, w następstwie których występuje zagrożenie życia lub naruszenie integralności cielesnej lub jednostka przeżywa wspomniane sytuacje jako takie; 2) bycie świadkiem aktów przemocy w stosunku do innych osób; 3) usłyszenie o przemocy w stosunku do bliskich osób lub też nieoczekiwana śmierć bliskiej osoby. DSM IV wymienia zdarzenia które mogą kwalifikować się jako traumatyczne zarówno dla dorosłych jak i dzieci, są to przede wszystkim: walka, napaść seksualna lub fizyczna, bycie przetrzymywanym w charakterze zakładnika lub uwięzienie, akt terroryzmu, torturowanie, klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka. Wypadki i dowiedzenie się o zagrażającej życiu chorobie. Do objawów związanych z PTSD zalicza się: 1) powtórne przeżywanie zdarzenia w różnych formach sensorycznych (flashbacki), 2) unikanie bodźców przypominających o traumie 3) przewlekłe i nadmierne pobudzenie autonomicznego układu nerwowego. DSM IV uznaje, że wymienione objawy są czymś normalnym w reakcji na traumę. Zespół stresu pourazowego diagnozuje się wówczas, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż miesiąc i występują w połączeniu z utratą takich funkcji jak praca czy relacje społeczne. Natomiast objawy somatyczne w PTSD które związane są z nadmiernym pobudzeniem AUN to: przyśpieszone bicie serca, zimny pot, szybki oddech, kołatanie serca, nadmierna czujność i nadmierna reakcja przestrachu. Kiedy objawy te przybiorą postać przewlekłą mogą dalej powodować zaburzenia snu, zaburzenia funkcji seksualnych, trudności z koncentracją i utratę łaknienia co jest dalszym znakiem rozpoznawczym dla zespołu stresu pourazowego.